Ilona Iwańska TONALNOŚĆ - EKSPRESJA - SEMANTYKA

Ilona Iwańska Tonalność - ekspresja - semantyka. Studia nad pieśnią czasu modernizmu

Kraków 2020, objętość: 358 stron, okładka twarda, format B5, ISBN 978-83-62743-89-6

Zawartość:

Wstęp

Wokół koncepcji

Literatura przedmiotu i stan badań

Założenia metodologiczne

Struktura tekstu

Część pierwsza. Ekspresja i semantyka tonalności. Aspekty wybrane

I. Radość i smutek, czyli gra trybów

1. Filozofia tercji

2. Dur i moll jako bieguny przeciwne

3. Dur i moll jako "radość" i "smutek"

4. Ekspresywno-semantyczna gra trybów

II. Jasność i ciemność, czyli tonacje krzyżykowe i bemolowe

1. Chiaro-oscuro

2. Przestrzenne konotacje melosu tonalnego

3. Jasno-ciemne konotacje melosu tonalnego

4. W stronę ekspresji i semantyki

III. Konieczność i możliwość, czyli modus kadencyjny i alternacyjny

1. Geometria tercji

2. Relacje tercjowe w modelu funkcyjnym (zhierarchizowanym)

3. Relacje tercjowe w modelu transformacyjnym (neoriemannowskim)

4. Modus kadencyjny (syntagmatyczny) i alternacyjny (paradygmatyczny) w ujęciu Mieczysława Tomaszewskiego

5. W stronę ekspresji i semantyki

6. Ekspresywny model relacji tercjowych - rozeznanie wstępne

Część druga. Pieśni przełomu wieków. Analizy i interpretacje

I. Cinq poèmes de Baudelaire Claude'a Debussy'ego: tonalny "próg" i miłosna śmierć

1. Debussy'ego "obrachunek z romantyczną przeszłością"

2. Le balcon: jasno-ciemne fluktuacje

3. Harmonie du soir: modus alternacyjny jako powiew mistycyzmu

4. Le jet d'eau: tonalne "zamieranie" aż do "nuty niebytu"

5. Recueillement: dur jako symbol "łagodnej Nocy"

6. La mort des amants: durowa błogość i nadzieja

II. Vier Lieder op. 27 Richarda Straussa: "obawa przed moll" i dążenie ku tonalnej jasności

1. W kręgu autoekspresji pozytywnej

2. Ruhe, meine Seele!: złowieszcza relacja trytonowa i C-dur jako synonim niebiańskiego spokoju

3. Cäcilie: miłość, samotność i obce sfery tonalne

4. Heimliche Aufforderung: krzyżykowe enklawy jako przestrzeń Erosa

5. Morgen!: modus alternacyjny jako wyraz transgresji

III. Z pieśni Mieczysława Karłowicza; tonalne wymiary eskapizmu

1. W duchu epoki - ku "sennej nieskończoności"

2. Zawód: molowy żal i durowa ucieczka w świat błogich wspomnień

3. Pamiętam ciche, jasne, złote dnie: durowa arkadia dzieciństwa

4. Mów do mnie jeszcze: miłość, śmierć i paradoks trybu durowego

5. Przed nocą wieczną: tonalna surrealność jako wyraz nadziei metafizycznej

IV. Kindertotenlieder Gustava Mahlera: droga ku durowej konsolacji

1. Upiory przeszłości i demony artysty

2. Nun will die Sonn' so Hell aufgeh'n: molowe memento i uśmiech przez łzy

3. Nun seh' ich wohl, warum so dunkle Flammen: rzeczywistość czy iluzja?

4. Wenn dein Mütterlein: smutek nieukojony

5. Oft denk' ich, sie sind nur ausgegangen!: w stronę złudnej nadziei

6. In diesem Wetter, in diesem Braus: po ciemności przychodzi światło

V. Sieben frühe Lieder Albana Berga; retoryka tonalna spod znaku "wielkich «tęskniących»"

1. Między epokami

2. Nacht: niepokojący świat całotonowy i symboliczny "skansen" durowości

3. Schilflied: efekt pikardyjski i tęsknota za miłością niemożliwą

4. Die Nachtigall: durowa gra pozorów

5. Traumgekrönt: pikardyjskie spełnienie miłości po grób

6. Im Zimmer: durowy przebłysk szczęścia

7. Liebesode: akord Heleny i odurzający sen o tęsknocie

8. Sommertage: "daremne oczekiwanie", czyli odwołanie pozytywnego zakończenia

Próba wniosków

W stronę syntezy

Klucz pierwszy: modus operandi - twórcy i ich dzieła

Klucz drugi: modus vivendi - dialektyczne relacje tonalne i ich ekspresywno-semantyczne implikacje

Na marginesie

Bibliografia

Spis przykładów nutowych, tabel i rysunków

Indeks nazwisk

Indeks rzeczowy

Nota bibliograficzna

Summary

Table of contents